Abeltzaintza birsortzailea, kudeaketa integrala eta behi-aziendaren hiztegia.

Abeltzaintza kontzeptuak, normalean jakin-mina baduzu eta zer den galdetu… edo lantzen ditugun gaiei buruz gehiago jakiteko.

Zerbait falta dela uste baduzu edo iradokizunik baduzu, idatzi lasai zerrendara gehitzeko.

A B C D E F G H I J K L M N Ñ O P Q R S T U V W X Y Z

ERA

Kortoa: korta bati loditzeko instalazioa deitzen zaio, non animaliak itxitura batean sartuta dauden, bai barrualdean edo soilik perimetro itxiarekin (korta, ukuilu, pentsu, ukuilu… izen ezberdina herrialde edo eremuaren arabera) elikatzeko. pentsuak edo elikagai orekatuak, aleetan oinarritutako dieta (soja, artoa…), haien gizentzea azkarragoa izan dadin.

Belarrez elikatua: %100 belarrez elikatzen den animalia bizitza osoan zehar belarretan edo larrean elikatu eta gizenduta egon dena da. Berdea izan daiteke, hau da, belar freskoa zuzenean bazkatzen edo belar edo bazka kontserban.

Hortza: animaliak belar berdea jaten duenean da, landarea lurretik bertan biltzen duena.

Elikatzeko: "A corral"-ren sinonimoa

b

Txahal: "txahal" sinonimoa.

Bola: belarra kontserbatzeko forma, bola edo erroiluen formatik bere izena hartzen duena, lehorra (garaia) edo hezea (siloa).

"erroilu", "rotopaca"ren sinonimoa.

Behi: Hausnarkarien taldeko ugaztuna, edozein adinetako arrak eta emeak dira.

Idia: lau urtetik gorako behi arra kastratua da.

c

Kalostroa: behiak ekoizten duen lehen esnea da eta elikagai eta proteina immunologikoz kargatuta dago animalia jaioberriari transmititzeko.

Animalien zama: animalia kopurua azalera-unitate guztirako, normalean animaliak hektareako.

Berehalako animalien zama: une jakin batean lursail edo larre batean dagoen animalia karga da, neurtzeko unitatea animaliak izanik hektareako.

Testuinguru holistikoa: Kudeaketa integralaren abiapuntua da, hasten zaren egoera da (ingurunea, pertsonak, dirua…) eta, aldi berean, non markatuta dauden, modu irekian ( zenbakirik, helbururik edo ideia itxirik gabe) nora joan nahi duzun eta nola egin nahi duzun.

Kortala: animaliak konfinatuta dauden itxitura. Konfinamendu denbora kortari ematen zaion erabileraren araberakoa izango da. Animaliak kontrolatzeko edo tratatzeko zorroetatik (ordu edo egunetako egonaldi laburra) gizentzeko beste batzuetara (hainbat hilabete).

Cuadra: "Corral"-en sinonimoa.

d

Belarretik: "Belarrera" sinonimoa

Animalien dentsitatea: "Animalien karga" sinonimoa

Berehalako animalien dentsitatea: "Animalien karga berehalako" sinonimoa

Nutrizio-dentsitatea: elikagai batek duen elikagai kopurua 100 gramoko pisu bakoitzeko

ETA

Ekologikoa: Ingurumena errespetatzen duen produktua.

Hainbat baldintza eta kontrol betetzen dituzten elikagaien kalitate ziurtagiria.

Organikoaren sinonimoa.

Uzta-eraginkortasuna: animaliak lursaila, paddock, lotetik irten direnean larre aprobetxamenduaren ehunekoa… Sartu aurretik eta animaliak irteten direnean materia lehor kantitatea neurtu behar da.

Ensilar: Siloa egiteko ekintza.

Ensiling: bazka hezean siloetan kontserbatzeko prozesua. Bazka baldintza anaerobikoetan (oxigenorik gabe) eta azidotasun handian jartzean datza, deskonposatzen diren mikroorganismoen hazkuntza galarazten duena eta elikagaiak denbora luzez kontserbatzea ahalbidetzen duena.

Behi baliokidea: Argentina edo Uruguain bezalako herrialde batzuetan erabiltzen den terminoa, "Abeltzaintza Unitate Handia (UGM)" sinonimoa.

Emaitza ekologikoen egiaztapena (EOV): Savory Institute-k erabiltzen duen lurzoruaren, ekosistemaren eta biodibertsitatearen osasun-egoera neurtzeko metodo bat da.

F

Bale (bazka): prentsatutako eta loturiko bazka pakete bat da, kontserbazioa, biltegiratzea eta garraioa errazteko.

Feedlot: "a korta"-ren sinonimoa.

Bazka: abereak elikatzeko pentsatutako landareak dira. Hortzaren bidez, artzaintzan edo silo edo belar moduan kontserbatu moduan kontsumitu daiteke.

Bazka: Bazka egiteko erabiltzen dena. Animaliei bazka hornitzen zaien elikadurak bazka bezala ere ezagutzen dira.

g

Abeltzaintza: Gizakiak hazitako animalien multzoa, haragia, esnea, arrautza eta/edo haien eratorriak, elkarrekin daudenak.

Erlauntza bateko erle taldea ere aberetzat hartzen da.

Abeltzaintza: Abeltzaintza kudeatu eta ekoiztean datzan jarduera.

Abeltzaintza konbentzionala: kanpoko inputekiko mendekotasun handian oinarritutako kudeaketa erabiltzen duen abeltzaintza.

Abeltzaintza ekologikoa: Kudeaketa ekologikoaren edo ekologikoaren jarraibideak jarraitzen dituen abeltzaintza, normalean kalitate-ziurtagiriarekin lotua.

Abeltzaintza estentsiboa: lur eremu edo eremu zabaletan animaliak aske bazkatzen dituen abeltzaintza.

Abeltzaintza industriala: "Abeltzaintza intentsiboaren" sinonimoa.

Abeltzaintza intentsiboa: Abereak hazteko baldintza artifizialetan oinarritutako ekoizpena areagotu nahi duen abeltzaintza.

Abeltzaintza birsortzailea: Hausnarkaria parte den ekosistemak birsortu nahi dituen abeltzaintza, lurzorutik, larreetatik eta inguratzen duen bizitza guztiatik abiatuta, ingurumena hobetzeaz gain, diru-sarrerak eta kudeatzen duten pertsonak.

Belarra: normalean belarkarak, urtekoak edo iraunkorrak eta animalien zein gizakien elikadurarako garrantzi handia duten landareen familia.

h

Haya: hezetasun baxuko bazka kontserbatzeko modua, horretarako arroil edo fardo forma eman aurretik lehortzen da.

Hayify: belarra egiteko ekintza.

Yo

Ekosistemen osasun indizea: EOVren kalkulutik lortzen den balio gisa ezagutzen da.

J.

Kaiola: Animaliak garraiatzeko prestatutako kamioi-karrozeria mota. Normalean 30 bat behi abere sartzen dira kaiola bakoitzean.

K

Kilo hektareako: neurri-unitatea da, azalera-unitateko animalia kilo kopurua adierazteko modu gisa. Eremu bakoitzeko animalien kopurua baino neurtzeko modu zehatzagoa da.

l

Lekaleak: Animalien elikadurarako bazka landare mota bat da, ematen duen proteina-kopuru handiagatik garrantzi handikoa.

Lotea: Era berean lursailetan, larreetan… bana daitekeen lur-azalera.

M

Gidatzea: Gidatzearen ekintza da.

Kudeaketa holistikoa: Nekazaritzan eta abeltzaintzan enpresa kudeatzeko metodologia bat da, atal guztiak kontuan hartzen dituen testuinguru baten definizioan oinarritzen dena eta enpresaren atal ezberdinen plangintza horien jarraipenarekin.

Manipulatzeko mahuka: Eraikuntza mota, finkoa edo mugikorra, korridore formakoa non animaliak segidan jartzen diren kontrol motaren bat, tratamendu sanitarioa… egin behar denean.

Mega fardoa: fardoa baino fardo handiagoa. Megabala 450Kg artekoa dela kalkulatu ohi da, eta fardoa 20Kg ingurukoa da.

N

Txanoa: Behi-animalia emea kezten denetik erditzen den arte.

Itxura: behi ar gaztea. Eremu edo herrialdearen arabera, gazte honek adin bati edo besteari egiten dio erreferentzia, normalean bi eta hiru urte bitartekoa.

Ñ

BATA

Organikoa: "ekologikoa"ren sinonimoa.

G

Lursaila: azalera handiago bateko unitate txikiagoak egiteko egiten den lur zatia edo zatiketa, adibidez, asko.

"Larre"-ren sinonimoa.

Artzaina: Abereak zaintzen eta gidatzen dituen pertsona. Artzain hitza normalean ardiarekin erlazionatuta dago. Behiak cowboy edo ahuntzak ahuntza zaintzen dituen pertsona izatea

Artzain elektrikoa: hari eroale metaliko batetik igarotzen den korronte elektriko baten bidez animaliak kontrolatzeko gailua da edo pieza metaliko bat (txirikorda, zinta, alanbrea, aluminioa) daukana.

Eguzkia, bateriarekin, korronte elektrikora konektatuta edo mistoa izan daiteke.

Artzainaren GPSa: Animaliaren gainean jartzen den gailua eta bere kokapena emateko GPS integratua duena. Hainbat teknologiaren bidez funtzionatzen du (Lorawan, Sigfox, GSM, satelitea)

Artzain Birtuala: GPS Shepherd-en ezaugarriez gain, soinu-abisuak eta deskarga elektriko txiki bat erabiltzen dituen gailua ere badu, animalia bat markatutako eremu jakin batetik hesi birtual gisa irten ez dadin (ez du beharrik gabe). oztopoa).

Artzaintza: Artzaintzaren ekintza, animaliak gidatzea. Pertsona baten bidez izan daiteke, artzaina, edo gailuen bidez (pertsonek kudeatutako) GPS artzain, artzain birtuala, artzain elektrikoa.

Artzaintza konbentzionala/tradizionala: ezarritako migrazio-bideei jarraituz animaliak eremu handietan aske larratzera bideratzen dituen kudeaketa da.

Zerrendan artatzea: Kudeaketa modu bat da, non lotea zerrendatan banatu eta zerrenda berriak irekitzen dira zerrenda bakoitzean dagoen elikagai kopuruaren arabera. Beti segidako zerrendatan eta aurreko zerrenda ere eskuragarri utziz.

Artzaintza estentsiboa: animaliak karga baxuan denbora luzez lote berean uzten dituen kudeaketa da.

Artzaintza arrazionala (RP): Dagoen/beharrezko artzaintza-errazioaren arabera lursailak animaliei esleitzen zaizkien metodoa. Artzaintza arrazionala PRVren sinonimo gisa hitz egiten da batzuetan, baina ez du zertan izan Voisinen printzipioak aplikatzen ez badira.

Voisin Rational Grazing (PRV): André Voisin biokimikari eta nekazari frantziarrak garatutako larreak kudeatzeko metodoa abeltzaintza-ekoizpena optimizatzean datza, lurzoruaren eta ekosistemen osasuna hobetzen duen bitartean. Animaliak zama handietan eta atseden-puntu optimoan dagoen lursailean larratzea gehienez lau egunez eta ondoren berriro ere atseden-puntu optimoan dagoen hurrengo lursailera pasatzea (ez du zertan ondoan dagoena izan). aurreko partzelarako sarbidea ez irtetea.

Artzaintza selektiboa (PS): animaliak denbora luzez eremu handietan uztearen ondorioa da (animalien zama baxua), non animaliek jaten dutena hautatzen duten, behin eta berriz aukeratuz haiei kimu atseginenak uzteko. sustraietan erreserbarik ez duten landareei indar nahikoarekin berriro kimatzeko.

Artzaintza ez-selektiboa (PNS): Artzaintza ez-selektiboa da abereak behin eta berriro landare atseginenak hautatzen ez eta gehiegizko artzaintza eragin nahi duena, baizik eta esleitutako lursailean dauden landare mota guztiak jatea. Hau Voisin artzaintza arrazionala, dentsitate handiko artzaintza edo dentsitate ultra-altuko artzaintza bezalako artzaintza-tekniken bidez lortzen da.

Dentsitate handiko artzaintza (PAD): Denbora-tarte laburrerako animalien kontzentrazio handian osatutako kudeaketa-teknika. Eguneroko 2 paddock aldaketa izan ohi dira.

Dentsitate ultra-altuko artzaintza (PUAD): Dentsitate handiko artzaintzaren (PAD) antzeko teknika baina karga handiagoarekin eta lursail edo paddock bakoitzeko denbora-tarte laburragoak dituena. Abere zama hektareako 800 animalia ingurukoa izan ohi da eta egunero 4/6 lursail aldaketarekin.

Artzaintzaren plangintza: animalien etorkizuneko mugimenduak eta uneoro zein lursail edo eremutan egongo diren proiektatzen da.

Kudeaketa integralean, urtean bi plan egiten dira, bata landareen hazkuntza-aldiari dagokiona (ziklo irekia) eta bestea hazten ez den aldiari (ziklo itxia).

Finantza-plangintza: Abeltzaintza-enpresen mugimendu ekonomikoak etorkizunera begira proiektatzen ari da. Ohikoa da urtero egitea, hiru edo bost urtez. Garrantzitsua da, gutxienez, urtero ebaluatzea.

Bazka-landarea: bere nutrizio-osaeragatik abereak elikatzeko egokitzat jotzen den landarea.

Potrero: "trama"-ren sinonimoa.

G

R

Birsortzailea: birsortzen duena

Atoia: beste ibilgailu batek arrastaka eramandako ibilgailua da eta abeltzaintzan animalia kopuru txikiak (tamainaren arabera) garraiatzeko erabiltzen dena beti kamioi-kaiola baino txikiagoak.

Roll: "rotopaca", "bola"-ren sinonimoa.

Bai

Siloa: siloa gordetzen den leku fisikoa.

Lubaki-siloa: Eraikuntza horizontala, lurrean edo hormigoizko hormekin zulatuta, non siloa metatu eta ondo trinkotzen den, azkenean plastikoz estaltzeko.

"bunker silo" sinonimoa

Silo poltsa: siloz betetako poltsa handiak dira.

Silbolarrea: Zuhaitz, bazka eta artzaintza sistema berean konbinatzea.

Gehiegizko artzaintza: Landareak oso maiz eta intentsitatez artatzen duten ekintza da eta, ondorioz, ez dute berreskuratzeko denbora nahikorik, eta horrek belardiak degradatzea dakar.

Jasangarria: Denbora luzez mantendu daitekeena baliabideak agortu edo arriskuan jarri gabe edo ingurumenari, ekonomiari edo gizarteari kalte larririk eragin gabe.

Azpiko artzaintza: Gehiegizko artzaintzaren kontrakoa da. Landare nahikorik ez jateak belardia degradatzea eragiten du.

T

Txahal: Behi emea jaiotzen denetik asteratu arte.

Txahal: behi arra

Artzaintza-denbora: Animaliak lursailean sartzen direnetik jateko irteten diren arte igarotzen duten denbora.

Atseden-denbora: Animaliak lursailetik irteten direnetik berriro sartzen diren arte igarotzen den denbora-tartea. Belarra suspertzen den garaia da.

Zezena: sexu-heldua den behi-arra animalia, normalean bi urtetik aurrerako zezentzat hartzen da, nahiz eta bere prekotasunaren araberakoa izango den.

Erabakitzaileak: Kudeaketa integralaren testuinguruan kontuan hartu beharreko zifretako bat da eta lurren jabeak direlako, edozein arrazoirengatik eragin/pisuren bat duten pertsonei egiten die erreferentzia. kontuan hartuta erabakia txikia badirudi ere.

EDO

Abeltzaintzako Unitatea Handia (UGM): Abeltzaintza-ekoizpeneko animalia mota desberdinak alderatzeko sortutako neurketa-unitatea.

V

Behia: Behi espezieko emea.

Txertoa: animaliari inokulatzean gaixotasun baten aurkako immunitatea lortu nahi duen prestaketa biologikoa da.

Behi: "behi"ren sinonimoa.

Heifer: "heifer"-ren sinonimoa.

Beila: "Txaila"ren sinonimoa.

Ganadu bela: Artzain elektrikoaren alanbrea altxatzeko gailua da, larre edo lursailak aldatzean abereak azpitik pasa daitezen. Kandelak eskuzkoak eta automatikoak daude.

W

x

ETA

Z